Η ωχρά είναι πολύ σημαντική και είναι υπεύθυνη για όσα βλέπουμε όταν κοιτάμε σε ευθεία μπροστά μας, επιτρέποντας μας να βλέπουμε τις λεπτομέρειες στα αντικείμενα και στο διάβασμα - γράψιμο, όσο και την ικανότητα να ξεχωρίζουμε τα χρώματα.
Τι είναι η ηλικιακή εκφύλιση της Ωχράς (ΗΕΩ);
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μια συχνή πάθηση, της οποίας η πιθανότητα εμφάνισης της αυξάνεται με την πάροδο της ηλικίας, αν και σε μερικά άτομα μπορεί να αρχίσει στα 40 ή στα 50 τους χρόνια. Προσβάλλει τη λειτουργία της ωχράς κηλίδας και συγκεκριμένα το κέντρο της όρασης του ατόμου.
Η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να προκαλέσει διάφορες διαταραχές στην εμφάνιση και λειτουργία της ωχράς, διαταραχές που μπορεί να είναι απλά μερικά κιτρινο-άσπρα σημάδια που λέγονται drusen, και τα οποία δεν επηρεάζουν την όραση, μέχρι τη σοβαρού βαθμού ουλοποίηση που προκαλεί σημαντική μείωση της κεντρικής όρασης. Η σοβαρότητα και έκταση της βλάβης διαφέρει απο άτομο σε άτομο και σε μερικούς ανθρώπους μπορεί και να παραμένει ήπια.
Σιγά σιγά μπορεί η ωχρά να αρχίσει να ατροφεί και η ικανότητα για διάβασμα να αρχίσει να μειώνεται. (Ξηρή μορφή Ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας).
Σε μερικούς ανθρώπους η απώλεια της κεντρικής τους όρασης μπορεί να είναι πολύ ταχύτερη και αυτό οφείλεται στην δημι- ουργία μη-φυσιολογικών αγγείων κάτω απο τον αμφιβληστροειδή (περιοχή ωχράς κηλίδας) τα οποία μπορεί να αρχίσουν να παρουσιάζουν διαρροή ή και να αιμορραγούν. (Υγρή μορφή ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας).
Σε άλλους μπορεί το μελάγχρουν επιθήλιο, το στρώμα των κυττάρων που βρίσκεται κάτω από τον αμφιβληστροειδή, να αρχίσει να ανασηκώνεται. (Αποκόλληση μελαγχρόου επιθηλίου). Σε αυτή την κατάσταση η όραση μπορεί να παραμένει πολύ καλή για μερικό καιρό αλλά μπορεί τελικά να επιδεινωθεί.
Η Ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας τείνει να επηρεάζει μόνο την κεντρική όραση, αφήνοντας ανεπηρέαστη την περι- φερική όραση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ο ασθενής να μη μπορεί να διαβάζει καλά ή να αναγνωρίζει πρόσωπα, αλλά η ικανότητα του να κινείται στο χώρο δεν χάνεται.
Γιατί οι άνθρωποι παθαίνουν εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Η ακριβής αιτία δεν είναι γνωστή. Εχει αποδειχθεί όμως οτι οφείλεται σε ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων.
Μια θεωρία είναι ότι υπάρχει συσσωρευμένη ζημιά των κυττάρων του αμφιβληστροειδούς από τον σχηματισμό ελευθέρων ριζών σε άτομα που έχουν προδιάθεση να αναπτύξουν Ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας. Πρόσφατα έχει βρεθεί να υπάρχει μεγάλη συσχέτιση γενετικών αλλαγών σε γονίδια που κωδικοποιούν τους παράγοντες Η και Β. Αυτή η ανακάλυψη μπορεί να μας βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση των μηχανισμών που οδηγούν στην ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Η πιο συχνή συσχέτιση είναι η ηλικία. Οσο μεγαλώνει το άτομο, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα για ανάπτυξη-εμφάνιση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Η υγρή μορφή είναι λίγο πιο συχνή σε άτομα που καπνίζουν, έχουν αρτηριακή υπέρταση ή είναι παχύσαρκοι. Η δίαιτα είναι πολύ σημαντική.
Τύποι Ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας
Γενικά μιλώντας, υπάρχουν δυο τύποι ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, συνήθως αναφερόμενες σαν “υγρή’’ και “ξηρή’’ μορφή.
Η “ξηρή” μορφή ΗΕΩ είναι η πιο συχνή αιτία αυτής της κατάστασης - πάθησης. Αναπτύσσεται πολύ αργά προκαλώντας σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης. Πολλοί άνθρωποι με ΗΕΩ, αναφέρουν ότι η κεντρική όραση ξεθωριάζει όπως τα χρώματα σε μια φωτογραφία. Προς το παρόν δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία για αυτόν τον τύπο, γίνονται έρευνες με μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων αλλά και ειδικά φάρμακα τα οποία όμως είναι ακόμα σε πειραματικό στάδιο. Ωστόσο, βοηθήματα, όπως μεγενθυντικοί φακοί ή βοηθήματα χαμηλής όρασης μπορεί να είναι χρήσιμα στο διάβασμα και σε άλλες περιπτώσεις που χρειάζεται λεπτομερής εργασία.
Η “υγρή’’ μορφή ΗΕΩ έχει σαν αποτέλεσμα τη συσσώρευση υγρού κάτω από τον αμφιβληστροειδή. Αυτό μπορεί να συνυπάρχει με αιμορραγία και επακόλουθη ουλοποίηση που οδηγεί σε ξαφνική μείωση της όρασης. Μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα και μερικές φορές στα πρώιμα στάδια ανταποκρίνεται σε εξειδικευμένες θεραπείες - λέιζερ ή ενέσεις. Αυτό συμβαίνει σε περίπου 10% των ανθρώπων με ΗΕΩ.
H ΗΕΩ συνήθως αφορά και τα δυο μάτια, αν και το ένα μπορεί να έχει προσβληθεί περισσότερο. Αυτό μερικές φορές κάνει τον ασθενή να μην το αντιλαμβάνεται γιατί η όραση του “καλού’’ ματιού αντισταθμίζει την όραση του ματιού που έχει προσβληθεί. Η επιδείνωση της κατάστασης αυτής ΔΕΝ επηρεάζεται απο τις διάφορες δραστηριότητες σας.
Η ΗΕΩ δεν προκαλεί πόνο, και σχεδόν ποτέ δεν οδηγεί σε ολική τύφλωση. Είναι η πιο συχνή αιτία μειωμένης όρασης σε άτομα άνω των 60 ετών, αλλά πολύ σπάνια οδηγεί σε ολική απώλεια όρασης επειδή μόνο το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς προσβάλλεται. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν όλοι με ΗΕΩ θα έχουν αρκετή περιφερική όραση για να κυκλοφορούν και να έχουν την ανεξαρτησία τους.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Στα πρώιμα στάδια η κεντρική όραση μπορεί να είναι θολή ή παραμορφωμένη, με τα αντικείμενα να έχουν ασυνήθιστο μέγεθος και σχήμα και οι ευθείες γραμμές να είναι κυματοειδείς ή ασαφείς. Αυτό μπορεί να συμβεί πολύ γρήγορα ή μέσα σε μερικούς μήνες. Μπορεί να γίνετε πολύ ευαίσθητοι στο φως ή μπορεί να βλέπετε λάμψεις, σχήματα και χρώματα που δεν υπάρχουν. Αυτό μπορεί να προκαλέσει μια ενόχληση. Η ΗΕΩ δεν προκαλεί πόνο.
Επειδή η ΗΕΩ προσβάλλει το κέντρο του αμφιβληστροειδούς, τα άτομα με προχωρημένη νόσο μπορεί συχνά να παρατηρήσουν μια μαύρη κηλίδα στο κέντρο της όρασης τους. Αυτό κάνει το διάβασμα, το γράψιμο και το να αναγνωρίζουμε πρόσωπα, πολύ δύσκολο και ενοχλητικό.
Τι πρέπει να κάνω εάν νομίζω ότι έχω ΗΕΩ ;
Εάν νομίζετε ότι έχετε ΗΕΩ αλλά δεν υπάρχουν ξαφνικά συμπτώματα, πρέπει να εξεταστείτε από τον οφθαλμίατρο σας. Επίσης, εάν έχετε ξαφνική αλλαγή των συμπτωμάτων σας πρέπει να εξεταστείτε άμεσα.
Τι περιλαμβάνει μια εξέταση;
Πρώτα, πρέπει να ληφθεί η οπτική σας οξύτητα και στα δυο μάτια.
Μετά θα σας ρίξουν σταγόνες και στα δυο σας μάτια, οι οποίες θα μεγαλώσουν την κόρη του ματιού σας έτσι ώστε ο οφθαλμίατρος σας να μπορέσει να “δει μέσα στο μάτι σας”. Οι σταγόνες δρουν σε περίπου 20 λεπτά, αν και η δράση τους διαρκεί για μερικές ώρες. Η όραση σας θα είναι θολή για λίγες ώρες και τα μάτια σας θα είναι ευαίσθητα στο φως, αλλά αυτό δεν είναι κάτι που πρέπει να σας ανησυχεί. Πολλοί ασθενείς με HΕΩ δεν είναι σε θέση να οδηγούν και είναι προτιμότερο να μην οδηγήσετε όταν έρχεστε για εξέταση.
Α. Τι είναι η φλουοροαγγειογραφία;
Σε μερικές περιπτώσεις ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να αποφασίσει ότι η φλουοροαγγειογραφία είναι απαραίτητη. Αυτή η εξέταση περιλαμβάνει λήψη μιας σειράς φωτογραφιών του αμφιβληστροειδούς σας με ειδική κάμερα και φίλτρο από μπλε φως. Αυτές οι φωτογραφίες δίνουν μια ακριβή εικόνα των αλλαγών που συμβαίνουν στην ωχρά κηλίδα και της έκτασης του προβλήματος και βοηθούν τον οφθαλμίατρο σας να αποφασίσει ποια είναι η καλύτερη θεραπεία για εσάς.
Για την αγγειογραφία θα σας δοθεί μέσα στη φλέβα του χεριού σας ένα ειδικό υγρό, η φλουοροσκεϊνη, το οποίο στη συνέχεια περνάει μέσα στα αγγεία του ματιού σας και κυρίως στο πίσω μέρος του. Αυτή η διαδικασία δεν είναι επώδυνη. Υπάρχουν μερικές ανεπιθύμητες ενέργειες, αν και μερικοί αναφέρουν ότι έχουν ζαλάδες και θάμπωμα για λίγη ώρα μετά την εξέταση. Επίσης θα αντιληφθείτε ότι η ένεση του υγρού άφησε στο δέρμα σας μια αμυδρή κίτρινη χροιά από την χρωστική φλουοροσκεΐνη, αλλά αυτό περνάει γρήγορα και φεύγει στα ούρα σας σε 24 ώρες.
Β. Τι είναι η Οπτική Τομογραφία Συνοχής; (OCT- Optical Coherence Tomography)
Είναι εξέταση ανώδυνη, με μηχάνημα τελευταίας γενιάς, με την οποία γίνεται ανάλυση του πάχους του αμφιβληστροειδούς και της περιοχής της ωχράς κηλίδας με ακρίβεια και ανάλυση της τάξεως των 5 μικροχιλιοστών (5 μm) και με την οποία παίρνουμε πολλές πληροφορίες τόσο για την έκταση όσο και για το βάθος της βλάβης στην περιοχή που μας ενδιαφέρει.
Με αυτή την εξέταση παρακολουθούμε και την βελτίωση της βλάβης ή την υποχώρηση του υγρού στην περιοχή της ωχράς μετά από θεραπεία με ενδοϋαλοειδική ένεση ή φωτοδυναμική θεραπεία.
Γ. Πρόσθετες διαγνωστικές εξετάσεις με άλλου είδους ειδικές φωτογραφίες όπως η αγγειογραφία με ινδοκυανίνη μπορούν να βοηθήσουν στην ανακάλυψη και άλλων μη-φυσιολογικών αγγείων τα οποία θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με λέιζερ ή ενέσεις.
Μπορώ να βοηθηθώ για να δω καλύτερα;
Μην απογοητεύεστε - μπορείτε να βοηθηθείτε για να δείτε πολλά πράγματα αξιοποιώντας στο μέγιστο της όρασης που σας απέμεινε. Αυτό σημαίνει να μάθετε να χρησιμοποιείτε την περιφερική σας όραση. Τα βοηθήματα χαμηλής όρασης μπορεί να είναι χρήσιμα. Ρωτήστε τον οφθαλμίατρό σας κο Χατζηνικόλα για περισσότερες πληροφορίες.
Ποιες θεραπείες είναι διαθέσιμες σήμερα ;
Οι ατροφικές αλλαγές ή γενικά οι αλλοιώσεις της ωχράς κηλίδας δεν μπορούν να αντιστραφούν ούτε να διορθωθούν. Η ουλοποίηση που μπορεί να έχει σχηματιστεί δεν μπορεί να αφαιρεθεί.
Συμπληρώματα διατροφής και αλλαγές στη δίαιτα σας ίσως μπορούν να βοηθήσουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της πάθησης αυτής.
Σήμερα η αντιμετώπιση βασίζεται στο να προσπαθήσουμε να προλάβουμε περαιτέρω ζημιά και να μειώσουμε το βαθμό απώλειας της όρασης, μειώνοντας την ανάπτυξη των μη-φυσιολογικών αγγείων, την αιμορραγία και τη διαρροή υγρού από αυτά τα αγγεία, η οποία είναι η κύρια αιτία της μεγάλης μείωσης της κεντρικής όρασης στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Μέχρι πρόσφατα η μόνη θεραπεία ήταν τα λέιζερ (laser), εκ των οποίων η φωτοδυναμική θεραπεία ήταν η πιο αποτελεσματική. Αυτή μπορούσε να βοηθήσει στο να σταματήσει η περαιτέρω απώλεια της όρασης ή τουλάχιστον να μειώσει την έκταση της απώλειας της όρασης σε μερικούς ασθενείς με ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας. Η πιθανότητα επιτυχίας αυτής της θεραπείας εξαρτάται από την συνολική αλλοίωση της ωχράς όπως αυτή φαίνεται στην Φλουοροαγγειογραφία. Με τη φλουοροαγγειογραφία (με την οποία βγάζουμε ειδικές φωτογραφίες ) φαίνεται καθαρά η κυκλοφορία του αίματος στην ωχρά κηλίδα. Δυστυχώς όχι όλες οι μορφές και τύποι υγρής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη φωτοδυναμική θεραπεία.
Σε αυτούς στους οποίους υπολογίζεται ότι θα μπορούσαν να βοηθηθούν, περίπου το 65 % παρουσίασαν λιγότερη απώλεια όρασης από το αν δεν έκαναν την φωτοδυναμική θεραπεία.
Η φωτοδυναμική θεραπεία περιλαμβάνει μια ένεση στη φλέβα του χεριού, μιας ουσίας που είναι φωτοευαίσθητη και ονομάζεται visudyne, και η οποία προσλαμβάνεται από τα μη-φυσιολογικά αγγεία. Η ουσία αυτή αφού προσληφθεί από αυτά τα αγγεία, ενεργοποιείται με ένα χαμηλής έντασης λέιζερ, και έτσι σταματά την ανάπτυξη των μη-φυσιολογικών αυτών αγγείων και άρα και την περαιτέρω ζημιά στην ωχρά κηλίδα. Όμως τα αγγεία αυτά μπορεί να επανεμφανιστούν και η επανάληψη της θεραπείας μπορεί να είναι απαραίτητη κάθε 3 μήνες για 1-2 χρόνια.
Η φωτοδυναμική θεραπεία είναι χρήσιμη σε περίπου 10% των ανθρώπων με “υγρή” μορφή ΗΕΩ και μόνο όταν τα άτομα αυτά έχουν αντιληφθεί τα συμπτώματα τους νωρίς. Εάν η θεραπεία επιτύχει, τότε μπορεί να προλάβει την επιδείνωση ή τουλάχιστον να καθυστερήσει την επιδείνωση του προβλήματος.
Η προσθήκη με ένεση κορτιζόνης ή Lucentis ή Eylea μέσα στο μάτι ή γύρω από το μάτι (κορτιζόνη) μπορεί να βοηθήσει στην αποτελεσματικότητα της φωτοδυναμικής θεραπείας.
Μια άλλη προσέγγιση στη θεραπεία της “υγρής” μορφής της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι το σταμάτημα του κύριου παράγοντα ανάπτυξης ο οποίος είναι η αιτία της δημιουργίας των αγγείων αυτών ή της περαιτέρω ανάπτυξης - επιδείνωσής τους. Αυτός ο παράγοντας λέγεται αγγειακός παράγοντας ανάπτυξης ενδοθηλίου ή VEGF. Tα νέα αυτά προϊόντα τα οποία αναστέλλουν αυτόν τον παράγοντα λέγονται αντιαγγειογενετικοί παράγοντες και είναι το Lucentis, το Eylea και το Avastin.
Το Lucentis και το Eylea είναι τα μόνα εγκεκριμένα φάρμακα για ενδοφθάλμια χρήση. Το Avastin είναι off-label δηλαδή όχι εγκεκριμένο.
Μπορεί να προληφθεί η ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
Δυστυχώς δεν μπορούμε να αλλάξουμε το γενετικό μας κώδικα ή να σταματήσουμε να γερνάμε, αλλά υπάρχουν μερικά πράγματα που μπορούν να γίνουν και να βοηθήσουν.
Υπάρχουν ένδείξεις ότι η δίαιτα πλούσια σε αντιοξειδωτικούς παράγοντες (ωμέγα-3) και ουσίες που απομακρύνουν τις ελεύθερες ρίζες όπως η βιταμίνη Α, C, E και ο ψευδάργυρος καθώς επίσης και τροφές που περιέχουν λουτεϊνη και ζεαξανθίνη μπορεί να βοηθήσουν.
Αυτές οι ουσίες υπάρχουν στα πράσινα λαχανικά όπως το σπανάκι. Τα κίτρινου χρώματος τρόφιμα όπως το γλυκό καλαμπόκι και οι κίτρινες πιπεριές. Συμπληρώματα διατροφής μπορούν επίσης να δοθούν.
Έγινε μια μεγάλη μελέτη, η μελέτη της ηλικιακής εκφύλισης (AREDS study), η οποίa έδειξε ότι υπάρχει όφελος στο να γίνει προσπάθεια με τέτοια συμπληρώματα να μειώσουμε τον κίνδυνο ανάπτυξης προχωρημένης ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας σε ασθενείς υψηλού κινδύνου.
Αυτοί οι ασθενείς υψηλού κινδύνου είναι όσοι για παράδειγμα έχουν χάσει την κεντρική τους όραση στο ένα μάτι από ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας, ή έχουν άλλα κριτήρια που έχουν καθοριστεί από αυτή την μεγάλη και πολυετή μελέτη.
Σε αυτή τη μελέτη είχαν χρησιμοποιηθεί:
βιταμίνη C 500 mg,
βιταμίνη E 400 iu,
βήτα καροτίνη 15 mg, και ψευδάργυρος 80 mg.
Προσοχή η βήτα καροτίνη ΔΕΝ συνιστάται στους καπνιστές.
Ο ψευδάργυρος μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα από το ουροποιητικό. Για το αν τέτοιες δόσεις είναι πολύ χρήσιμες ή όχι δεν είναι σίγουρο, αλλά και η λουτεϊνη και ζεαξανθίνη δεν είχαν συμπεριληφθεί στη μελέτη.
Μια δεύτερη μελέτη (AREDS II) είναι ήδη σε εξέλιξη.
Αυτή θα κοιτάξει επίσης και στο πιθανό όφελος των ωμέγα 3 λιπαρών οξέων.
Πολλά συμπληρώματα διατροφής είναι διαθέσιμα όπως:
Icaps, Vitalux plus, NUTROF-TOTAL.
Το σταμάτημα του καπνίσματος και η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης είναι τα δύο απαραίτητα πράγματα που πρέπει να κάνετε.
Τι έρευνα γίνεται σήμερα; ΝΕΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ - ΕΛΠΙΔΕΣ
Υπάρχουν πολλές έρευνες σε εξέλιξη σχετικά με τις αιτίες της ΗΕΩ και με το πως μπορεί να αντιμετωπιστεί με νέα φάρμακα πιο αποτελεσματικά ή ακόμα και να να θεραπευτεί. Οι έρευνες αυτές περιλαμβάνουν φάρμακα με λήψη από το στόμα, ή ενδοφλέβια φάρμακα, ή ακόμα και σταγόνες (σε μορφή κολλυρίου). Επίσης έχουν αρχίσει ήδη μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων στην περιοχή της ωχράς σε εθελοντές τυφλούς απο την πάθηση αυτή ασθενείς, με καλά και ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Ωστόσο, σήμερα, πολλά από αυτά τα φάρμακα δεν είναι διαθέσιμα ακόμα.
Ο οφθαλμίατρος κος Κων/νος Χατζηνικόλας έχει συμμετάσχει σε διεθνείς έρευνες στην Αγγλία που αφορούσαν τις νέες μεθόδους αντιμετώπισης της Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς κηλίδας.
Μία από τις νέες μεθόδους είναι οι ενδοϋαλοειδικές ενέσεις με φάρμακα όπως το Lucentis και το Eylea.
Το Lucentis και το Eylea είναι τα μόνα εγκεκριμένα φάρμακα για ενδοφθάλμια χρήση ή το Avastin (το οποίο όμως είναι off-label- δηλαδή όχι εγκεκριμένο) με τις οποίες υπάρχει θεαματική σταθεροποίηση της κατάστασης και σε μερικές περιπτώσεις βελτίωση της όρασης. Tις ενέσεις αυτές κάνω απο το 2006 και στην Ρόδο.
Προσοχή: πρέπει να γίνονται από εξειδικευμένο οφθαλμίατρο!
Έχει δοθεί μεγάλη σημασία και προσοχή στο ρόλο της διατροφής στην ΗΕΩ. Ορισμένοι τύποι βιταμινών και συμπληρωμάτων μπορεί να βοηθήσουν στο να επιβραδυνθεί η κατάσταση.
Αυτές δεν αποκαθιστούν την όραση, αλλά μπορεί να παίζουν ένα ρόλο πρόληψης.
Αυτό που έχει αποδειχθεί πλήρως είναι η συσχέτιση του καπνίσματος με την ΗΕΩ.
Γι’ αυτό εάν καπνίζετε, ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΤΟ.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Αν το ένα μάτι σας έχει ήδη προσβληθεί από την “υγρή” μορφή της Ηλικιακής εκφύλισης Ωχράς κηλίδας, ΚΑΙ το άλλο μάτι έχει μεγάλη πιθανότητα να προσβληθεί μέσα σε μια 5ετία οπότε πρέπει να γνωρίζετε ότι αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε μεταβολή - αλλοίωση της κεντρικής όρασης στο “καλό” σας μάτι, τότε επειγόντως πρέπει να επικοινωνήσετε με τον οφθαλμίατρο σας για να γίνει έγκαιρα εξέταση και περαιτέρω αντιμετώπιση.
Μια πρόσφατη μελέτη έδειξε οτι άτομα που έχουν υγρής μορφής Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας πρέπει να εξετάζονται κάθε 6 εβδομάδες.
Εάν έχετε κάποιες ερωτήσεις και απορίες σχετικά με τα παραπάνω, παρακαλώ ρωτήστε τον οφθαλμίατρο σας, κο Κ. Χατζηνικόλα.
