Συμβουλές του χειρουργού οφθαλμίατρου κου Κων/νου Γ. Χατζηνικόλα για την προστασία από την ματιών μας από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Η λίστα των δεικτών υπεριώδους ακτινοβολίας που δημιουργήθηκε στις Η.Π.Α από την Αμερικανική Εταιρεία προστασίας και περιβάλλοντος και την εθνική μετεωρολογική εταιρεία, έκανε πολλούς Αμερικανούς να είναι πιο προσεκτικοί στους κινδύνους εγκαύματος από τον ήλιο και τον καρκίνο του δέρματος από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου (UV).
Γνωρίζατε όμως ότι η υπεριώδης και άλλες ακτινοβολίες μπορούν να κάνουν κακό στα μάτια σας;
Η έκθεση για μεγάλο χρονικό διάστημα στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου έχει ενοχοποιηθεί για βλάβες των ματιών, που περιλαμβάνουν καταρράκτη, εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, στεάτιο, και πτερύγιο, και φωτοκερατίτιδα η οποία μπορεί να προκαλέσει προσωρινή μείωση της όρασης.
Επίσης μια νέα έρευνα έδειξε ότι η υψηλής ενέργειας ορατή ακτινοβολία του ήλιου (HEV) ονομαζόμενη επίσης και μπλε φως- μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε βάθος χρόνου. Άνθρωποι με χαμηλά επίπεδα στο πλάσμα τους τόσο βιταμίνης C όσο και ειδικά άλλων αντιοξειδωτικών ουσιών είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν βλάβη στον αμφιβληστροειδή τους από την HEV ακτινοβολία.
Οι Κίνδυνοι της Υπεριώδους Ακτινοβολίας στα Μάτια μας
Για να προστατέψετε τα μάτια σας από την βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία, πρέπει να φοράτε γυαλιά ηλίου τα οποία όμως να αποκλείουν 100% τις υπεριώδεις ακτίνες και επίσης απορροφούν τις περισσότερες υψηλής ενέργειας ακτίνες –μπλε φως (HEV). Τα γυαλιά με μια στενή εφαρμογή και μεγαλύτερη κάλυψη των ματιών, δίνουν μεγαλύτερη προστασία γιατί περιορίζουν την ποσότητα ‘’αδέσποτου’’ φωτός που μπορεί να φτάσει στα μάτια σας από πάνω και από τα πλάγια –δηλαδή από την περιφέρεια των φακών των γυαλιών ηλίου.
Για να προστατέψετε τα μάτια σας όταν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο, να φοράτε καπέλο με ευρύ γείσο, και τα γυαλιά σας να καλύπτουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα των ματιών σας, με απορροφητικότητα 100% στην υπεριώδη ακτινοβολία.
Μερικοί άνθρωποι αναφέρουν την υπεριώδη ακτινοβολία σαν υπεριώδες φως, ένας όρος ο οποίος είναι λάθος γιατί την υπεριώδη ακτινοβολία δεν μπορούμε να την δούμε.
Οι τρεις κατηγορίες των ακτίνων υψηλής ενέργειας του αόρατου φάσματος είναι:
- Ακτίνες UVC. Αυτές είναι οι υψηλότερης ενέργειας υπεριώδεις ακτίνες και δυνητικά μπορούν να είναι οι πιο επικίνδυνες για τα μάτια και το δέρμα σας. ευτυχώς το όζον της ατμόσφαιρας σταματά όλες τις UVC ακτίνες.
Αλλά αυτό επίσης σημαίνει ότι η ελάττωση του όζοντος μπορεί κάποια στιγμή να επιτρέψει στις υψηλής ενέργειας UVC ακτίνες να φτάσουν στο έδαφος και να προκαλέσουν βλάβες στην υγεία μας. Αυτές οι ακτίνες έχουν μήκος κύματος 100-280 νανομετρα (nm). - Ακτίνες UVB. Αυτές έχουν λίγο μακρύτερο μήκος κύματος (280-315 nm) και χαμηλότερη ενέργεια από τις UVC ακτίνες. Αυτές οι ακτίνες φιλτράρονται μερικώς από το στρώμα του όζοντος αλλά μερικές φτάνουν στην επιφάνεια της γης.
- σε χαμηλές δόσεις η ακτινοβολία UVB προκαλεί την παραγωγή μελανίνης, και κατά συνέπεια το μαύρισμα, αλλά και η οποία δημιουργεί τον καρκίνο του.
- σε υψηλότερες δόσεις, οι ακτίνες UVB προκαλούν εγκαύματα τα οποία αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του δέρματος. Επίσης προκαλούν και αποχρωματισμό του δέρματος ρυτίδες και άλλα σημάδια πρώιμης γήρανσης του δέρματος. 
Ακτίνες UVA. Αυτές είναι πιο κοντά φάσμα του ορατού φωτός και έχουν χαμηλότερη ενέργεια από τις UVB και UVC ακτίνες. Αλλά οι ακτίνες UVA μπορούν να περάσουν από τον κερατοειδή και να φτάσουν στο φακό και στον αμφιβληστροειδή μέσα στο μάτι.
Μεγάλη έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία έχει βρεθεί ότι προκαλεί ορισμένους τύπους καταρράκτη και η έρευνα έχει δείξει ότι μπορεί να παίζει και μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.- Οι υπεριώδεις ακτίνες είναι υψηλότερης ενέργειας και δεν βρίσκονται μέσα στο φάσμα του ορατού φωτός, όπως φαίνεται στο διάγραμμα εδώ. Στο φάσμα το ηλεκτρομαγνητικό, τα ραδιοκύματα έχουν τη χαμηλότερη ενέργεια και οι γάμμα ακτίνες την υψηλότερη.
Διάφορα προβλήματα από τα μάτια έχουν συνδεθεί με την υπερβολική έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Σαν παράδειγμα οι UVB ακτίνες έχουν ενοχοποιηθεί ότι δημιουργούν στεάτιο και πτερύγιο. Αυτά μπορεί να είναι άσχημα στην εμφάνιση αλλά και να προκαλούν διάφορα προβλήματα από τον κερατοειδή αλλά και να προκαλούν παραμόρφωση της εικόνας.
Σε υψηλές δόσεις αλλά μικρής διάρκειας, οι ακτίνες UVB μπορούν επίσης να προκαλέσουν και φωτοκερατίτιδα (photokeratitis), μια φλεγμονώδη κατάσταση του κερατοειδούς. Τύφλωση από το χιόνι είναι ο πιο συνήθης όρος της σοβαρής φωτοκερατίτιδας, η οποία προκαλεί προσωρινή μείωση της όρασης που διαρκεί συνήθως 24-48 ώρες.
Ο κίνδυνος τύφλωσης από το χιόνι, είναι μεγαλύτερος σε μεγάλο υψόμετρο αλλά μπορεί να συμβεί οπουδήποτε υπάρχει χιόνι αν δεν προστατεύετε τα μάτια σας με γυαλιά που εμποδίζουν την υπεριώδη ακτινοβολία.
Επειδή ο κερατοειδής απορροφά 100% τις ακτίνες UVB, αυτός ο τύπος υπεριώδους ακτινοβολίας είναι σπάνιο να προκαλέσει καταρράκτη και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, καταστάσεις που αντίθετα έχουν συνδεθεί με την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία Α - UVA.
Κίνδυνοι από την Υψηλής Ενέργειας Ακτινοβολία
Όπως λέει και το όνομα, η υψηλής ενέργειας ορατή ακτινοβολία (HEV) ή μπλε φως - είναι ορατό φως. Παρά το ότι οι HEV ακτίνες έχουν μεγαλύτερο μήκος κύματος (400-500 nm) και χαμηλότερη ενέργεια από τις ακτίνες UV rays, διεισδύουν βαθιά μέσα στο μάτι και μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στον αμφιβληστροειδή.
Σύμφωνα με μια Ευρωπαϊκή μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο 2008 στο διεθνές έγκυρο οφθαλμολογικό ιατρικό περιοδικό Archives of Ophthalmology, η ακτινοβολία HEV ειδικά όταν συνδυάζεται με χαμηλά επίπεδα στο πλάσμα βιταμίνης C- αλλά και άλλων αντιοξειδοτικών ουσιών , συνδέεται με τη δημιουργία εκφύλισης της ωχράς.
Κίνδυνοι στους Εξωτερικούς Χώρους
Οποιοσδήποτε περνάει πολύ χρόνο σε εξωτερικού χώρου δραστηριότητες, είναι σε κίνδυνο να αναπτύξει βλάβες στα μάτια του από την υπεριώδη ακτινοβολία. Ο κίνδυνος για βλάβη των ματιών από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία και την HEV διαφέρει από μέρα σε μέρα και εξαρτάται από τους εξής παράγοντες:
- Γεωγραφική τοποθεσία. Τα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι μεγαλύτερα σε τροπικές περιοχές και κοντά στον ισημερινό. Όσο μακρύτερα είστε από τον ισημερινό τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος.
- Υψόμετρο. Τα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας είναι μεγαλύτερα σε μεγάλα υψόμετρα.
- Ώρα της ημέρας. Τα επίπεδα υπεριώδους και HEV είναι μεγαλύτερα όταν ο ήλιος είναι ψηλά στον ουρανό και ειδικά μεταξύ 10 το πρωί και 3 το απόγευμα.
- Περιβάλλον. Τα επίπεδα υπεριώδους και ΗEV ακτινοβολίας είναι μεγαλύτερα σε ανοικτά μέρη ειδικά όταν υπάρχουν επιφάνειες με υψηλό δείκτη αντανάκλασης όπως το χιόνι το νερό αλλά και η άμμος. Όντως η έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία μπορεί να διπλασιαστεί όταν οι υπεριώδεις ακτίνες αντανακλούν στο χιόνι. Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία είναι μικρότερη σε πόλεις , όπου τα μεγάλα κτίρια δημιουργούν σκιά στους δρόμους.
- Φάρμακα. Μερικά φάρμακα όπως οι τετρακυκλίνες οι σουλφοναμίδες, τα αντισυλληπτικά, τα διουρητικά και τα ηρεμιστικά μπορεί να αυξήσουν την ευαισθησία του σώματος στην υπεριώδη και HEV ακτινοβολία.
Μετρώντας τις Υπεριώδεις Ακτινοβολίες
Στις Η.Π.Α ο κίνδυνος της έκθεσης στην υπεριώδη ακτινοβολία μετριέται με τον δείκτη υπεριώδους ακτινοβολίας.
Δημιουργήθηκε από την Αμερικανική Εταιρεία προστασίας και περιβάλλοντος και την εθνική μετεωρολογική εταιρεία, ο δείκτης υπεριώδους ακτινοβολίας προβλέπει τα επίπεδα υπεριώδους ακτινοβολίας για κάθε μέρα σε μια απλή κλίμακα από το 1 μέχρι και πάνω από το 11.
| Δείκτης | Επίπεδο Κινδύνου | Συστάσεις - Συμβουλές |
| 2 ή λιγότερο | χαμηλό |
1. Φοράτε απορροφητικά γυαλιά |
| 3 - 5 | μέτριο | 1. Φοράτε απορροφητικά γυαλιά ηλίου 2. Να φοράτε ρούχα με μακρύ μανίκι και βάζετε αντηλιακή κρέμα στο δέρμα σας με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15 3. Να μένετε στη σκιά κατά το μεσημέρι, όταν ο ήλιος είναι πολύ πιο δυνατός. |
| 6 - 7 | Υψηλό | 1. Να φοράτε καπέλο με γείσο και γυαλιά ηλίου. 2. Να φοράτε ρούχα με μακρύ μανίκι και να βάζετε στο δέρμα σας αντηλιακή κρέμα 3. Να μειώνετε το χρόνο παραμονής σας στον ήλιο από τις 10 το πρωί μέχρι τις 4 το απόγευμα. |
| 8 - 10 | Πολύ υψηλό | 1. Να φοράτε καπέλο και γυαλιά ηλίου 2. Να φοράτε ρούχα με μακρύ μανίκι και αντηλιακή κρέμα 3. Να μειώνετε το χρόνο παραμονής σας στον ήλιο από τις 10 το πρωί μέχρι τις 4 το απόγευμα. |
| 11 + | Πάρα πολύ υψηλό | 1. Να φοράτε καπέλο και γυαλιά ηλίου 2. Να χρησιμοποιείτε αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 15 και να βάζετε ελεύθερα κάθε 2 ώρες. 3. Προσπαθήστε να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο μεταξύ 10 το πρωί και 4 το απόγευμα. |
Τα παιδιά χρειάζονται προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία, πολύ περισσότερο από τους ενήλικες.
Αυτός ο σκελετός με καουτσούκ είναι μαλακός και εύκαμπτος, και έτσι το παιδί σας δε θα τα σπάσει, και οι πολυανθρακικοι φακοί, παρέχουν 100% προστασία από την υπεριώδη ακτινοβολία.
Ο κίνδυνος βλάβης των ματιών και του δέρματος μας από την υπεριώδη ακτινοβολία είναι αθροιστικός, εννοώντας ότι ο κίνδυνος μεγαλώνει όσο εμείς ξοδεύουμε πολλές ώρες έκθεσης στον ήλιο κατά τη διάρκεια της ζωής μας.
Με αυτό στο μυαλό, είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να προστατεύουν τα μάτια τους από τον ήλιο. Τα παιδιά γενικά ξοδεύουν πολύ περισσότερο χρόνο σε εξωτερικούς χώρους απ’οτι οι ενήλικες.
Επίσης τα παιδιά είναι πολύ πιο ευαίσθητα στην πρόκληση βλάβης στα μάτια τους από την υπεριώδη ακτινοβολία, γιατί ο φακός του ματιού τους είναι πολύ πιο διαυγής από του ενήλικα και έτσι επιτρέπει περισσότερη υπεριώδη ακτινοβολία να περνάει βαθιά μέσα στο μάτι.
Επίσης να προτρέπετε το παιδί σας να φοράει και καπέλο τις ηλιόλουστες ημέρες για να μειωθεί περισσότερο η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία.
Τα γυαλιά που προστατεύουν τα μάτια σας από τις υπεριώδεις και υψηλής ενέργειας ακτίνες.
Για να προστατεύετε καλύτερα τα μάτια σας από τις βλαβερές ακτίνες του ηλίου τόσο τις υπεριώδης όσο και τις υψηλές ενέργειας ακτίνες οι οποίες είναι το ορατό φως, πρέπει να φοράτε καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου όταν βγαίνετε σε εξωτερικούς χώρους.
Να κοιτάτε για γυαλιά που απορροφούν 100% την υπεριώδη ακτινοβολία αλλά και απορροφούν επίσης και τις περισσότερες υψηλής ενέργειας ακτίνες – μπλε φως.
Ο οπτικός σας θα σας βοηθήσει σε αυτό. Για να προστατέψετε όσο περισσότερο τμήμα των ματιών σας σε ευαίσθητες επιδερμίδες, να δοκιμάσετε γυαλιά με μεγάλους φακούς που θα καλύπτουν μεγαλύτερο τμήμα.
ΔΕΝ είναι ΜΟΝΟ τα γυαλιά ηλίου που πρέπει να είναι απορροφητικά για την υπεριώδη ακτινοβολία. Υπάρχει δυνατότητα και τα γυαλιά για την μυωπία , τον αστιγματισμό, ή την υπερμετρωπία, να είναι εξίσου απορροφητικά.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Η ποσότητα της προστασίας από την υπεριώδη ακτινοβολία δεν σχετίζεται με το χρώμα ή το πόσο σκούροι είναι οι φακοί των γυαλιών. Ένας φακός χρώματος ελαφρύ κίτρινο του κεχριμπαριού, μπορεί να δίνει την ίδια προστασία με έναν σκούρο γκρι φακό.
ΟΜΩΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΤΩΝ ΥΨΗΛΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΑΚΤΙΝΩΝ (το μπλε φως), ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΦΑΚΟΥ ΠΑΙΖΕΙ ΜΕΓΑΛΟ ΡΟΛΟ. ΟΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟΙ ΦΑΚΟΙ ΠΟΥ ΕΜΠΟΔΙΖΟΥΝ ΕΝΑ ΜΕΓΑΛΟ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΜΠΛΕ ΦΩΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΧΡΩΜΑΤΟΣ ΜΠΡΟΥΤΖΙΝΟ (ΚΑΦΕ-ΚΙΤΡΙΝΟ), ΧΑΛΚΙΝΟ Ή ΚΟΚΚΙΝΩΠΟ-ΚΑΦΕ.
Επιπρόσθετα μαζί με τα γυαλιά, να φοράμε καπέλο με ευρύ γείσο, γιατί τις ηλιόλουστες ημέρες, μπορεί να μειώσει την υπεριώδη και υψηλής ενέργειας ακτινοβολία, μέχρι και 50 %.
Αυτή η λίστα με τους δείκτες υπεριώδους ακτινοβολίας μας δίνει με χρώματα το επίπεδο κινδύνου για πρόκληση βλάβης όταν είμαστε σε εξωτερικούς χώρους.
ΠΡΟΣΟΧΗ:
ΟΧΙ όλα τα γυαλιά ηλίου εμποδίζουν 100% τις υπεριώδεις ακτίνες. Αν δεν είστε σίγουρος για το δείκτη προστασίας των γυαλιών σας, πάρετε τα στο γιατρό σας ή στον οπτικό σας, για εκτίμηση. Υπάρχουν ειδικά μηχανήματα όπως το σπεκτροφωτόμετρο , που μπορεί να μετρήσει την ποσότητα της ορατής αλλά και της υπεριώδους που εμποδίζουν οι φακοί σας.
- Να φοράτε γυαλιά ηλίου ακόμα και όταν βρίσκεστε στη σκιά. Αν και η σκιά μειώνει την έκθεση στην υπεριώδη και στην υψηλής ενέργειας ακτινοβολία σε κάποιο βαθμό, τα μάτια σας, είναι εκτεθειμένα στις υπεριώδεις ακτίνες, οι οποίες αντανακλώνται από τα κτίρια, τους δρόμους, και άλλες επιφάνειες.
- Τα γυαλιά ηλίου είναι χρήσιμα ειδικά το χειμώνα, επειδή το φρέσκο χιόνι μπορεί να αντανακλά το 80% της υπεριώδους ακτινοβολίας, σχεδόν διπλασιάζοντας την έκθεση σας στην ηλιακή υπεριώδη ακτινοβολία. Αν κάνετε σκι ή snowboard, να διαλέγετε ειδικά γυαλιά για την προστασίας σας κατά την κάθοδο στις πίστες,
- Ακόμα και αν φοράτε φακούς επαφής με φίλτρο που εμποδίζουν τις υπεριώδεις ακτίνες, πρέπει να φοράτε και γυαλιά ηλίου. Οι φακοί επαφής με φίλτρο, προστατεύουν μόνο το τμήμα του ματιού που καλύπτουν, ενώ το υπόλοιπο τμήμα του ματιού, παραμένει εκτεθειμένο στην υπεριώδη ακτινοβολία. Οι υπεριώδεις ακτίνες μπορούν να βλάψουν τον επιπεφυκοτα, (άσπρο του ματιού) και το δέρμα γύρω από τα μάτια.
- Αν έχετε σκούρο δέρμα και μάτια, και πάλι πρέπει να φοράτε γυαλιά ηλίου. Αν και το σκούρο δέρμα είναι σε μικρότερο κίνδυνο να πάθει καρκίνο του δέρματος από την υπεριώδη ακτινοβολία, ο κίνδυνος για βλάβη των ματιών σας, είναι ο ίδιος με αυτόν που έχει κάποιος με ανοιχτόχρωμο δέρμα.
- ΔΕΝ πρέπει να φοβάστε τις ηλιόλουστες ημέρες και το να βγαίνετε έξω, αλλά πρέπει να είστε καλά εξοπλισμένοι με τα κατάλληλα γυαλιά ηλίου και την κατάλληλη προστασία του δέρματος σας.
